Rehabilitacja dzieci z wadami postawy

Postawa ciała regulowana jest ośrodkowo. Jakość tej regulacji związana jest ze stopniowo rozwijającym się mechanizmem odruchu postawy (mechanizmem antygrawitacyjnym). Pierwotnym i najistotniejszym elementem mechanizmu antygrawitacyjnego jest napięcie posturalne.

Prawidłowe napięcie posturalne zapewnia:

  • prawidłową stabilizację ciała,
  • możliwość aktywnego przeciwstawiania się sile grawitacji,
  • prawidłową kontrolę aktywności obwodowych części ciała.

Wady postawy ciała mogą być spowodowane występującym od urodzenia zaburzeniem napięcia posturalnego, które doprowadza do wytworzenia kompensacyjnego mechanizmu antygrawitacyjnego.

W ujęciu neurorozwojowym przyczyny wad postawy dzielimy na wrodzone i nabyte:

  • przyczyny wrodzone są związane z uwarunkowanym genetycznie lub powstałym na skutek minimalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) obniżonym napięciem posturalnym
  • przyczyny nabyte to blokady rozwojowe (kompensacyjne ustawienie kluczowych punktów ciała), długotrwałe pozycje statyczne, szybki przyrost ciężaru i/lub wysokości ciała.

Badanie postawy ciała dziecka przeprowadza się najczęściej w okresie przedszkolnym lub szkolnym. Wtedy też podejmuje się decyzje o ewentualnym rozpoczęciu rehabilitacji.  Tymczasem obserwując zróżnicowanie postawy ciała u niemowląt, można sądzić, że problem zaburzeń prawidłowej postawy ciała rozpoczyna się znacznie wcześniej.

Z pewnością zagrożeniem dla prawidłowej postawy ciała u dzieci są: siedzący tryb życia, niedostosowane do indywidualnych potrzeb szkolne ławki, zbyt ciężkie tornistry. Jednak warto zaznaczyć, że niemowlęta oraz dzieci w wieku wczesno przedszkolnym nie noszą tornistrów i są bardzo aktywne fizycznie a mimo to część z nich prezentuje nieprawidłowy układ posturalny, który jest wadą postawy.

Ważne jest aby w porę wychwycić nieprawidłowości w postawie ciała i rozpocząć rehabilitację dziecka. Przekonanie, że dziecko wyrośnie z np.: odstających łopatek czy asymetrii tułowia jest błędem, ponieważ nawyk nieprawidłowej postawy generuje patologiczne wzorce ruchowe, które mogą doprowadzić do wytworzenia deformacji w obrębie kręgosłupa, klatki piersiowej i kończyn.

Rehabilitacja dzieci z wadami postawy jest procesem, który wymaga systematycznych wizyt w gabinecie rehabilitacji oraz realizowania zaleceń fizjoterapeuty w warunkach domowych. Niezwykle ważna jest tu zarówno jakość wykonywanych ćwiczeń jak i ich ilość. Tylko prawidłowe doświadczenia ruchowe utrwalają prawidłowy nawyk postawy, a ilość „dobrego ruchu” musi być na tyle duża, by przetorować nieprawidłowe wzorce.

Istotną rolę odgrywa także indywidualizacja rehabilitacji. Tylko podczas zajęć indywidualnych fizjoterapeuta jest w stanie dobrać taki zestaw ćwiczeń, który będzie adekwatny do aktualnego problemu danego dziecka.